Het andere Berlijn| 15 tips stedentrip buiten de gebaande paden

Van bijzondere bezienswaardigheden, streetart, markthal in Moabit, muziek, via een fietstocht langs het Humboldtforum en industrieel erfgoed in Berlijn. Voor wie al vaker in Berlijn is geweest en hoogtepunten zoals: de Reichstag, Brandenburger Tor, Museum Eiland, De Berlijnse Muur, Fernsehturm reeds heeft gezien? Reisachtig heeft alvast nieuwe onvergetelijke plekken voor je gescout. Dus zoek het een deurtje verderop en doe je voordeel met het andere Berlijn in 15 tips.

Berlijn is continue in beweging. Deze metropool ademt, roert zijn staart als een levende entiteit. Historische gebouwen worden omgetoverd in een culturele hub of krijgen een andere bestemming. Tal van culinaire uitspattingen ontspruiten in Berlijn. Muziekstromingen vinden voet aan wal, en ook het culturele aanbod groeit met de dag. Bijzonder Berlijn telt dan ook 115 musea en meer dan 15 belangrijke monumenten en sites. Kortom: er valt nog heel veel te ontdekken…

Fietstocht langs industriële architectuur

De stad door een andere bril bekijken? Spring op de fiets en peddel langs unieke industriële architectuur. Tijdens het industriële tijdperk (eind 1900) was de elektrotechnische industrie in Berlijn booming. Sterker nog: Berlijn was Europa’s grootste industriële metropool: bijgenaamd Elektropolis. Sommige van deze industrial sites zijn geopend voor publiek, andere zijn alleen van buitenaf te bewonderen. De locaties liggen een beetje uiteen, maar met de fiets snel je zo van het ene- naar het andere sterke staaltje architectuur.

Waarom Berlijn zoveel industrieel erfgoed?

Met bedrijven zoals Osram, Siemens en AEG op kop kon Berlijn zijn geluk eind 19e eeuw niet op. AEG startte destijds met de productie van gloeilampen, maar naarmate elektriciteit steeds meer im zwang kwam, verlegde de fabrikant al snel zijn terrein.Tramrailsen, elektromotoren, via generatoren, tot aan de ‘Heissluftdusche’ (föhn) rolde moeiteloos de fabrieken uit.

Wegens ruimtegebrek breidde AEG uit naar de wijk Oberschöneweide. Om het merk een eigen identiteit te geven nam AEG architect, vormgever Peter Behrens onder de arm: zeer ongebruikelijk in die tijd. Maar de door Behrens gecreëerde aantrekkelijke look en logo van de fabriek werkte als een magneet. Duizenden mensen trokken naar de stad en leefden rondom de groeiende fabrieken. Deze woon -en werkcomplexen hebben dan ook hun stempel gedrukt op de stad en zijn bewoners.

Echter na Duitse hereniging raakte de elektronische industrie in verval en gingen er duizenden banen verloren met als gevolg? Leegloop en leegstand. Gelukkig keerde het tij in de jaren Negentig. Met kleinschalige initiatieven veranderen bewoners, kunstenaars, architecten de buurt. Steeds meer complexen en woonblokken worden mede hierdoor gerenoveerd en hergebruikt. Zo doet het voormalige AEG terrein nu deels dienst als Technische Universiteit.

Langzaam maar zeker vinden automotive merken en techbedrijven zijn weg terug naar Berlijn. Dus wie weet staat Berlijn straks weer op de kaart als Elektropolis: maar dan anders. Daarnaast zal het mij niet verbazen als in de toekomst een plukje industriële architectuur op de UNESCO lijst verschijnt. In de wijken Wedding, Moabit en Oberschöneweide zijn een aantal juweeltjes te bewonderen. Dus huur een fiets, of maak een guided tour langs het beste van Berlijn.

Humboldtforum: van Keizer- tot cultuurpaleis

Op de vroegere plek van een koninklijk slot: Berliner Stadtschloss en een communistisch bouwwerk staat nu een heus cultuurhuis met podia en tal van musea. De langdurige bouw, met bijbehorend kostenplaatje van het Humboldtforum heeft nogal wat voeten in de aarde gehad. Ook de museumschatten bestaande uit kunst: deels uit voormalige Duitse kolonies, roept aardig wat discussie op.

Het Humboldt Forum van de architect Franco Stella is deels een replica van het weelderige stadskasteel. Met zijn binnenpleinen,  hoge plafonds en strakke lijnen is dit een geslaagde fusie van Italiaanse- en Duitse architectuur met objecten uit alle windstreken. Het museum wil uiteindelijk een ontmoetingsplaats van wereldse cultuur worden.

Of dit gaat lukken? De tijd zal het leren. Hoe dan ook een kek stukje herinvulling en mooi voorbeeld van een nieuw stukje Berlijn is het zeker. Humboldtform op Museumeiland in Mitte is een fijne eerste stop tijdens je fietstocht Berlijn. Neem vooral een kijkje op het dakterras voor een schitterend panorama.

AEG Turbinefabrik

Onder leiding van gids Björn van Berlinonbike peddelden wij langs de voormalige AEG Turbinenfabrik van Peter Behrens. Op plaatjes in boeken lijkt deze hal veel kleiner dan in werkelijkheid. Als een ruimteschip doemt de hal op in het straatbeeld. Door langs het gebouw te fietsen, krijg je een goed idee van het immense formaat. Deze oneindige hal loopt zelfs door tot aan de Berlichingenstrasse. Grappig genoeg is de vormgeving van de raampartij in nieuwe wijken terug te vinden. Een stukje recycling pur sang.

AEG am Humboldthain

In de wijk Mitte, tussen Brunnenstraße, Gustav-Meyer-Allee, Voltastraße ligt het AEG am Humboldthain. Slechts een deel van het reusachtige complex is overeind gebleven. Het meest in het oog springende onderdeel is de decoratieve Beamtentor: clerks gate) van Franz Schwechten. Niet te missen is de grote machine assemblage hal. Het fabrieksterrein was gemaakt om trams, generators en machines te fabriceren.

De ‘Behrensstijl’ kenmerkt zich door strakke geometrische lijnen, weinig decoratie. Materiaalgebruik: rode baksteen, staal en glas (licht is belangrijk). De grote machinehal is nu alleen bij events toegankelijk, maar kijk vooral even door de ramen naar binnen. De fabriek is in gebruik als TU en bedrijventerrein.Tip: eten en drinken in Schöneweide? Waai aan bij Kranhauscafé. Industrieel gebouw met (hijs)kraan op het dak.

Heizkraftwerk Moabit: monument

De energiecentrale van Franz Schwengen aan het Spandauer-Schifffahrtskanal uit 1926 is een eclectische mix van oude en nieuwe architectuur. Tof! De moderne biomassa centrale steekt af tegen de oude koolcentrale. Dit is het resultaat van de vele uitbreidingen. Om aan de toenemende vraag naar stroom in de wijken Reinickendorf, Pankow en Spandau te kunnen voorzien is de centrale meermaals verbouwd. Sinds twee jaar voorziet de centrale het oostelijke deel van de stad van stadsverwarming.

Arminius Markthalle in Moabit

In de 19e eeuw zijn er 14 overdekte markthallen in woonwijken gebouwd. Een prima oplossing tegen het landklimaat en daarbij een stuk hygiënischer. De meeste markthallen hebben de tand des tijds niet overleefd. Maar gelukkig zijn een aantal markten in ere hersteld. De Arminius Markthalle is geheel gerenoveerd. Met zijn hoge plafonds, smeedijzeren pilaren, gekleurde bakstenen en olijke raampartijen is dit echt een schoonheid. Daarbij is dit geen toeristen of hipster markt, maar een gezonde combi van streetfood en traditionele markt. Dus fiets parkeren en naar binnen…

Dompel je onder in Street art

Ten tijde van de Berlijnse muur werd de westelijke kant opgeleukt met graffiti. Inmiddels is er echter heel wat verandert op het gebied van deze ‘buitenkunst’. Dus stap op je bike en cruise langs de mooiste kunstwerkjes in o.a. Kreuzberg. Niet te missen is de muurschildering van deVlaamse ROA in de Oranienstrasse (Kreuzberg) in opdracht van Skalitzers Contemporary Art. De vergankelijkheid van het leven is een wederkerend thema van ROA. Om die reden legt de kunstenaar zich toe op schilderingen van inheemse dieren in ontbindende staat. Juist door de decoratieve stijl in zwart wit ogen die dieren niet gruwelijk maar sereen.

Kosmonaut van Ash in Mariannenstrase

Deze mural van Victor Ash is met  22 bij 14 meter de grootste stenciltekening ter wereld. In Ash’s werk staat het contrast tussen afbeelding en de omgeving centraal. De enorme, gewichtloze astronaut een onverwachte verschijning in het straatbeeld van Kreuzberg. De kosmonaut is het symbool van de koude oorlog. Zijn stylo is simpel, abstract maar herkenbaar evenals het kleurgebruik. In totaal heeft ASH vijf verschillende werken in Berlijn gemaakt, dus verzamel ze allemaal.

Herakut in de wijk Moabit

Grafitti artist Hera aka Jasmin Siddiqui en conceptontwikkelaar Falk Lehmann maken samen fabelachtig conceptueel werk. De kracht van dit duo ligt in de combinatie van communicatie en executie. Achter iedere mural schuilt een subtiele boodschap: niets is aan het toeval overgelaten.

Ter ere van de eerste editie van het Berlin Mural Festival hebben Herakut, Onur en Wes21 een prachtig stukje streetart op de Stormstrasse in Moabit gecreëerd. Naast een meisje met mammoet prijkt de tekst:”As Long As You Are Standing, Give a Hand To They Who Have Fallen”. Prachtig!

Verrassende straatconcerten

Streetart en straatmuziek zijn een onmisbaar duo in Berlijn. Het vertrouwde beeld van de akoestische straatmuzikant is deel van het straatbeeld in veel steden. Echter, in Berlijn poppen steeds vaker electro artiesten, DJ’s op. Bewapend met laptops en mengpanelen in plaats van een gitaar swingen zij op straat de pan uit.

Op deze fiets, is het goed raven in een metrotunnel. Want ook gevestigde DJ’s performen niet alleen in concertzalen, maar juist af en toe op onverwachte plekken in Berlijn. Zo hebben wij onlangs genoten van Dorian’s Electro van Gray Contrast. Overigens kondigen artiesten zoals Dorian vooraf data en locaties van hun street performances online aan.

Verblijven in Berlijn Mitte?

In de wijken Mitte en Tiergarten barst het van de accommodatie. Op zoek naar een praktisch, cool hotel in Mitte en Tiergarten? Op 11 metro-minuten van Berlijn Centraal en de Brandeburger toren, Kürfurstendam? Dan is Hotel Berlin,Berlin de place to be. Ok, ok…van buiten ziet het hotel er weinig aanlokkelijk uit. Maar vanbinnen is het design een stukje arty Hotel Berlijn in Berlijn.

Het kekke interieur rockt van de lobby, via de ruime kamers, de hotelbar tot en met de ontbijtruimte. Daarover gesproken. Het ontbijt is overvloedig met tal van opties. Inchecken gaat buitengewoon vlekkeloos want self check in. Bijkomende plus: parkeerterrein (parkeren tegen betaling) en fietsverhuur. Dus zo rol je vanuit het hotel zo de stad in. Daarbij is de prijskwaliteit verhouding helemaal tiptop. Overigens stedentrip Berlijn met je met kinderen? Hotel Berlin Berlin ook een fijne en unusual suspect optie.

Muzikaal overnachten?

Aan de rivier de Spree, op de grens van Kreuzberg en om de hoek van het CS is alleen al de locatie van hotel nhow Berlin goud. Zeker voor feestbeesten, want tal van clubs liggen binnen handbereik. Buurman Universal Music blaast af en toe een toontje mee, maar voor de nodige muzikale entertainment ben je bij het nhow Berlin aan het juiste adres.

Schuif aan voor een concert in de lounge, of huur een elektrische gitaar en ga zelf helemaal los. Bescheiden meezingen in de lift met de songs van de custom playlist is ook een optie. Kortom het funky music thema is tot in de puntjes doorgevoerd. Ook het interieur design rockt als een malle. Kamers in kek roze zijn van alle gemakken en comfort voorzien. Gratis parkeren kan in de bijbehorende garage. Handige extra’s: fietsverhuur. Huisdier mee? Geen probleem waf is welkom in muzikaal nhow Berlin.